Pıtrak
Berekete, bolluğa, toprağın verimine bir yandan hayran bir yandan hasret kalmış birilerini görüyorum. Eline geçeceklerin öngörüsü yüzünden elinin PITRAK sembolüne gittiğini hissediyorum. Seçtiğin kart “Ağaçlar bu sene pıtrak gibi meyve vermiş.” cümlesindeki bereket anlamına geliyor. Zaten bu yüzden özellikle un çuvallarının üzerine işleniyor. Birileri bu sembolü nazardan korunmak için dokumuş da olsa köyden gelecek olan erzakları dört gözle bekliyor, alacağın ödemeler için sabrediyor, yaptığın yatırımları bir borsacı edasıyla takip ediyor gibisin. Uzun lafın kısası, köyden gelen soslara kırdığın yumurtaların çift sarılı çıkması gibi ekmek banmalı günler görüyorum şekerim.
Yaşamı Simgeleyen Motifler Kategorisi
Motif Symbolizing Life
“Pıtrak tarlalarda bulunan, dikenleriyle insanlara ve hayvanların tüylerine yapışan bir bitkidir. İşte, Anadolu El Sanatları’nda kullanılan pıtrak motifi, bu bitkinin bir stilizasyonudur. Pıtrağın üzerindeki dikenlerin kötü gözü uzaklaştırdığına inanan Anadolu insanı onu nazarlık motifi olarak kullanmıştır. ‘Pıtrak gibi’ deyimi ağaçlardaki meyve bolluğunu da ifade etmektedir ve pıtrak motifi bu bağlamda bereketli olmaları için un çuvallarında, tandır örtülerinde, ekmek üstüne kapanan cicim dokumalarında sıkça kullanılmıştır.”
“Burdock is a plant found in fields; its thorns stick into people and animals. The pıtrak motif is a stylisation of this plant. Anatolian people believed that the thorns on this plant kept the evil eye away, and they have used this motif as a good luck charm. The Turkish saying “pıtrak gibi” means abundant, refer ring to the fruit fullness of the trees. In this perspective, the motif has been used as a symbol of fertility and abundance on flour bags, tandır cloths and on pieces of cloth used to cover the bread.”
Erbek, Mine (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara. s.108
